“Mutlak Buna Bir Çare Bulacağım”: Transhümanizm Kavramı ve Nâzım Hikmet’te Makinalaşma Arzusu

Nâzım Hikmet, yaşamıyla, ideolojisiyle ve konvansiyonel şiire karşı tutumuyla gerek yaşadığı dönemde gerekse sonrasında büyük tartışmalara yol açmış bir şairdir. Modern Türk şiirinin bu önemli ismi arkasında hâlâ yorumlanan, tartışılan çok sayıda şiir bırakmıştır ki şiirlerin önde gelenlerinden biri “Makinalaşmak”tır. Söz konusu şiir, özellikle fütüristik içeriğiyle, ideolojik kurgusuyla halkın kurtuluşunu sanayide görmesiyle edebiyat araştırmacılarının dikkatini çekmiştir. Ancak makalede, “Makinalaşmak” transhümanist ögeler içerdiği öne sürülecektir. Bu yazıda ifade edilen çerçevede ilk olarak kişinin biyolojik genetik mirasının dayattığı sınırları geçersiz kılacak teknolojiyi nihai insan-makina birlikteliğini esas alan transhümanizm kavramı tartışılacaktır. Bahsedilen kavramın Prometheus, Daedalus, Beowulf Frankenstein’la ilişkilendirilmesine, düşünsel zeminine değinilecek eleştirilen yönlerine vurgu yapılacaktır. Daha sonra ise “Açların Gözbebekleri” gibi şiirlerinde bedensel zayıflıkları vurgulayan Hikmet’in, şiirinde çağın getirdiği getireceği teknolojik araçlarla, verili insan bedeninin zayıflıklarını, güçsüzlüklerini aşma son noktada makina-insan birlikteliğine ulaşma arzusu ortaya konmaya çalışılacaktır. Özellikle belirtilmesi gereken nokta, makalede Hikmet’in olduğunun savlanmadığıdır; bunun yerine kavramının, şiiri değerlendirme sürecinde açılım kazandıracağı sürülmüştür. Böylelikle tespit edebildiğimiz kadarıyla modern incelemelerinde daha önce başvurulmayan kavramından incelemeleri konusunda nasıl yararlanılabileceği model önerisi de sunulması amaçlanmıştır.